Dalai Lama in Rotterdam; welzijn, wijsheid en compassie

In Rotterdam – Ahoy – op zondag 11 mei hield de Dalai Lama een boeddhistische les – de drie hoofdzaken van het pad – en een publieke lezing – welzijn, wijsheid en compassie, een pleidooi voor een seculiere benadering.
 
Boeddhistische les
‘De Drie Hoofdzaken van het Pad’ is een bijzonder boeddhistisch onderricht om van Z.H. de Dalai Lama te mogen te ontvangen.
Het is indertijd door Manjushri, de boeddha van wijsheid, in de vorm van een advies gegeven aan Lama Tsong Khapa die het vervolgens op schrift heeft gesteld. Daarom is dit een onderricht dat bijzonder kan inspireren.
In het onderricht wordt een compleet overzicht gegeven van de belangrijke punten van het pad naar de verlichting: het verlangen naar bevrijding, het altruisme van de verlichte geest en de juiste zienswijze van leegte of zelfloosheid.
De drie voornaamste realisaties
1. Het vaste voornemen om vrijheid te bereiken, oftewel: hoe we de moed ontwikkelen om onszelf uit een ongunstige situatie te bevrijden.
2. Altruïstische Intentie: een open hart van liefde en mededogen.
3. Wijsheid die inzicht geeft in de leegte van inherent bestaan: de wijsheid die de werkelijkheid realiseert: het doorsnijden van de wortel van onwetendheid.
1. Het vaste voornemen om vrijheid te bereiken
De eerste van de drie voornaamste realisaties die deel uitmaken van het pad is het vaste voornemen onszelf te bevrijden van alle problemen en onbevredigende situaties.
Dit komt voort uit de erkenning dat onze huidige situatie niet helemaal bevredigend is en dat we het vermogen hebben groter geluk te ervaren. Aldus zullen we ons vastberaden voornemen onszelf uit een ongunstige situatie te bevrijden en te streven naar verbetering. Het vaste voornemen om vrijheid te bereiken is een innerlijke houding.
2. Altruïstische Intentie
De tweede van de voornaamste realisaties van het pad is het altruïstische voornemen om verlichting te bereiken ter wille van het welzijn van alle wezens.
Mensen die deze motivatie hebben zijn vervuld van zo’n onzelfzuchtig, onpartijdig en intens gevoel van liefde en mededogen voor anderen, dat ze trachten verlichting te bereiken om hun zo goed mogelijk tot voordeel te kunnen zijn.
3. Leegte van inherent bestaan
Zelfs als men op het vaste voornemen om de bevrijding te bereiken en de altruïstische intentie mediteert, kan men zonder de wijsheid die inzicht geeft in de uiteindelijke aard der dingen (leegheid van inherent bestaan), de wortels van het cyclische bestaan niet doorsnijden. Streef er daarom naar dit inzicht te verkrijgen.
Bron:   ‘Open hart, heldere geest’ door Thubten Chodron, naar de vertaling van Rudi Jansma.
 
Lezing
De publieke lezing ‘Welzijn, Wijsheid en Compassie; een pleidooi voor een seculiere benadering’ staat in het teken van mededogen en het ontwikkelen van ethisch besef en handelen in een seculiere wereld.
In zijn meest recente boek genaamd ‘Beyond Religion’ (Vrij van religie – Een pleidooi voor vrede, compassie en welzijn) schrijft de Dalai Lama: ‘Alle grote wereldreligies benadrukken liefde, mededogen, geduld, verdraagzaamheid en vergeving en bevorderen innerlijke waarden. Maar in de wereld van vandaag is ethiek gegrond op religie niet langer afdoende. Daarom raak ik er steeds meer van overtuigd dat het tijd is om een nieuwe manier van denken te vinden over spiritualiteit en ethiek, die verder reikt dan religie alleen.’
De Dalai Lama neemt het Indiase model van secularisme tot uitgangspunt waarbij ‘een diep respect en tolerantie voor alle religies’ en ‘een inclusieve en onpartijdige houding tegenover niet-gelovigen’ wordt ingenomen.
Seculier wil dus zeggen een sfeer van wederzijdse acceptatie en respect voor elkaars levensovertuiging. De essentie van elke religie is een goed hart, echter een te grote gehechtheid aan de eigen geloofstraditie kan het waarderen van andermans zienswijzen belemmeren.
Universele ethiek
Om duidelijk te maken hoe religie en ethiek zich tot elkaar verhouden, gebruikt de Dalai Lama het volgende voorbeeld:
‘Het verschil tussen ethiek en religie is als het verschil tussen water en thee. Ethiek en innerlijke waarden zonder religieuze inhoud zijn als water. Het is iets dat we iedere dag nodig hebben voor onze gezondheid en overleving. Ethiek en innerlijke waarden gebaseerd op een religieuze context zijn meer als thee.
De thee die we drinken bestaat voor het grootste deel uit water, maar het bevat ook een paar andere ingrediënten, zoals theebladeren, kruiden, misschien wat suiker of, tenminste in Tibet, zout. Deze maken de drank voedzamer en stimulerend, zodat we het iedere dag willen hebben.
Hoe de thee ook gezet wordt, het belangrijkste onderdeel is altijd het water. Terwijl we wel zonder thee kunnen leven, kunnen we niet zonder water. Evenzo worden we zonder religie geboren, maar niet zonder de noodzaak voor compassie.’
Een betere wereld
Om moreel goed te kunnen leven moeten we onze innerlijke waarden cultiveren. Met als fundamentele waarde: compassie. Universele compassie is ‘geworteld in het eenvoudige besef dat alle andere mensen net als jij geluk verlangen en lijden willen vermijden.’
Volgens de Dalai Lama zijn al onze problemen terug te voeren tot op het niveau van het individu; ‘als het mensen aan morele waarden en integriteit ontbreekt, zal geen enkel systeem van wetgeving en regulering adequaat zijn.’
Hij redeneert dat wanneer bepaalde kwaliteiten van het hart zijn verwaarloosd of afgeleerd, we alleen nog kunnen reageren uit zelfbehoud. Dit gedrag heeft een vernietigend resultaat op onze omgeving en de wereld. De enige manier om te herstellen en vooruitgang te boeken is door inzicht- en gedragsverandering.
De Dalai Lama: ‘Laten we om deze betere wereld te verwezenlijken daarom allemaal, jong en oud, niet als inwoners van dit of dat land, niet als aanhangers van dit of dat geloof, maar gewoon als leden van deze grote familie van zeven miljard mensen hier met visie, met moed en met optimisme naar streven. In alle bescheidenheid is dit mijn pleidooi. ‘
 
Biografie
De Dalai Lama, Tenzin Gyatso, is de geestelijk leider van het Tibetaanse volk. Op tweejarige leeftijd werd hij erkend als de incarnatie van de 13de Dalai Lama, Thubten Gyatso. Zijn kloosteronderwijs ving aan toen hij zes jaar oud was. Na de Chinese invasie van Tibet in 1949 werd de jonge Dalai Lama verzocht om de volledige politieke macht op zich te nemen.
Het brute neerslaan door Chinese troepen van de Tibetaanse nationale opstand in Lhasa in 1959 dwong de Dalai Lama om in ballingschap naar India te vluchten. Sindsdien leeft hij in Dharamsala in het noorden van India, waar nu de Tibetaanse Regering in Ballingschap zetelt.
Vrede en dialoog
Vanuit Dharamsala is hij onvermoeibaar blijven werken om een duurzame oplossing voor Tibet te vinden, middels oproepen aan de Verenigde Naties, aan staatshoofden en aan regeringen wereldwijd. Velen hiervan hebben het Chinese leiderschap met klem verzocht om in dialoog te treden met de Dalai Lama, als leider van het Tibetaanse volk. In 1987 stelde de Dalai Lama het Vijf-Punten-Vredesplan voor Tibet op, als eerste stap naar een vreedzame oplossing voor de verslechterende mensenrechtensituatie in Tibet.
Sinds 2002 hebben er acht gespreksrondes tussen vertegenwoordigers van de Dalai Lama en de Chinese autoriteiten plaatsgevonden, echter met bijzonder weinig resultaat. De Dalai Lama bepleit een Middenweg-benadering om een waarachtige autonomie binnen China voor het Tibetaanse volk te bereiken.
De Dalai Lama heeft consistent het beleid van geweldloosheid bepleit tijdens zijn strijd voor Tibet. In erkenning voor zijn werk voor vrede en geweldloosheid werd aan de Dalai Lama in 1989 de Nobelprijs voor de Vrede toegekend. En in oktober 2007, ontving hij de hoogste burgerlijke onderscheiding in de Verenigde Staten, de Gold Medal van het Congres, in erkenning voor zijn inzet voor de mensenrechten.
Spritueel leider
Op 75-jarige leeftijd, maakte de Dalai Lama bekend zijn politiek leiderschap over te dragen aan een democratisch gekozen leider. Hij wordt gerespecteerd als waarlijk geestelijk leider, wiens warmte, medeleven en wijsheid de harten van ieder die hij ontmoet beroert, en als een woordvoerder voor een medelevende en vreedzame oplossing voor menselijk conflict.
De Dalai Lama is een groot voorstander van interreligieuze dialoog en begrip. Hij heeft onvermoeibaar gewerkt om harmonie tussen de verschillende Tibetaanse boeddhistische scholen (Gelugpa, Nyingma, Kagyu en Sakya) tot stand te brengen, evenals met de traditionele Bon-religie van Tibet.
Minder bekend is de intense persoonlijke interesse van de Dalai Lama in wetenschap; hij heeft gezegd dat als hij geen monnik was, hij een ingenieur had willen zijn. Hij heeft een sterke interesse in leren over de nieuwste ontwikkelingen in de (neuro)-wetenschap.
De Dalai Lama heeft Nederland de laatste twintig jaar regelmatig bezocht. Hij was in Nederland in 1986, 1990, 1994, 1999 en 2009. In 1994 werd hem in Middelburg de Four Freedom’s Award van het Roosevelt Instituut toegekend.